Büyükbaş Hayvancılıkta Gübre Yönetimi

Gübre Yönetiminde temizleme ve değerlendirme eğer iyi yönetilirse üreticiye katma değer kazandıracak bir faaliyete dönüşür. Aksi durumda, çevre kirletici bir etken olmaktadır. Gübreler toprağı, havayı, gölleri ve akarsuları kirletir.

Hayvanların yalnızca sıvı ve katı atıklarından oluşan birleşim "sıvı gübre" olarak adlandırılır. Sıvı gübreni oranı büyükbaş hayvanlar için ortalama %82-92 arasındadır. Bu yazımızda gübrenin barınaklardan temizleme yöntemleri, depolama ve değerlendirme aşamaları ayrıntılı olarak inceleyeceğiz.

Gübre Temizleme

Birçok gübre yönetiminde temizleme ve iletim sistemleri mevcuttur. Sistemler arasındaki en büyük farklılıklar uygulanan mekanizasyon, barınak tipi, işçilik ve ilk yatırım masraflarıdır. Açık tip ve yarı açık tip barınaklarda temizlenecek gübreler katı ve yarı-katı haldedir. Nadiren çok yağışlı dönemlerde sıvı gübre formunda da olabilir. Gübreler traktör önünde veya arkasına bağlanan sıyırıcı bıcaklar veya bu iş için özel tasarlanmış iş makineleri ile yapılmaktadır.

Burada sıyrılan gübre içinde ayrıca yağış suları, toprak, kimyasallar ve dolgu malzemeleri olabilir. Tüm bu karışım gübre adı altında muamele görmektedir.

Kapalı tip barınaklarda gübreler, ızgara taban ve gübrenin yerçekimi etkisiyle temizlenmesi yöntemiyle, belirli bir hat üzerinde karşılıklı hareket eden mekanik sıyırıcılarla, traktör önüne veya arkasına takılan sıyırıcılarla ve yüksek akış hızına sahip (flushing) temizlenir. Barınaktan alınan gübreler, barınak içinde veya hemen dışında kapalı gübre çukurlarında veya tanklarda muhafaza edilir.

Gübre İletimi

Barınaklardan temizlenen gübreler yerçekimi etkisiyle veya pompa yardımıyla gübre deposuna iletilmektedir. Gübrelerin kuru madde oranları, yataklık veya altlık malzeme kullanımı, işçilik ihtiyacı ve depolama sistemi gibi etkenler gübrenin iletim sistemini belirlemektedir.

Barınaktan temizlenen gübrenin, gübre deposuna iletimi için alternatif yöntemlerden birisi de pompalamaktadır. Bu yöntemde gübre, barınaktan sonra birkaç gün gibi kısa süre geçici bir ara depoya iletilir ve buradan depolanacağı yere pompalanır. Ara depo, barınaktan hemen sonra veya çok yakın bir yere inşa edilir.

Depolama

Barınaklardan temizlenen gübreler, her zaman tarlalara doğrudan gönderilemez. Tarlanın çamur durumu, üretiler bitkinin çeşidi, tarlanın ihtiyacı ve potansiyel kirlilik nedenlerinden dolayı gübrenin depolanması gerekmektedir.

Tüm bunlar planlandıktan sonra, hayvanların gübre miktarları kullanılan altlık ve yataklık malzemeleri, yıkama suları, gübre seyreltme suları gibi etkenlerin tamamı depo kapasitesinin hesaplamasında kullanılmalıdır.

Eğer depo üstü açık yapılmışsa, bölgenin uzun yıllar ortalama yağış miktarı da hesap edilmelidir. Depo, çevre kirliliği yaratmayacak, etrafa rahatsızlık vermeyecek, koku yaymayacak şekilde inşa edilmelidir.