Kızgınlıkta Pedometreden Verim Almak için Ne Yapmalı?
Süt hayvancılığında kızgınlık tespit etmek için önerilen en iyi yöntemlerin başında pedometre / aktivite metre kullanımı gelir, bu nedenle kızgınlıkta pedometreden verim almak çok önemlidir. Pedometrelerin bazıları hayvan gizli kızgınlık gösterdiğinde bile tespit edebilir. Ancak bu teknolojinin istenilen verimlilikte çalışması için de yapılması gerekenler vardır.
Süt işletmelerinde en tipik problem, kızgınlığın teşhisi aşamasında yaşanır. Uzunca bir süre tohumlanmayan ineklerde, işletmecinin kafası karışıktır, kendisi mi kızgınlığı kaçırıyor, yoksa hayvan kızana gelmiyor mu? Bu soruya iki cevabı da verebilecek çok sayıda ihtimal olması, işleri daha da karmaşık hale getirir.
Bu noktada pedometre / aktivite metre kullanımı, yardımcı bir teknoloji olarak işletmelere adeta “ilaç” gibi gelebilir. Bu cihazlar 7/24 boynunda takılı oldukları hayvanı takip ederler, gözlerimizin algılayamayacağı seviyede ve süreklilikte hareket ölçümü yapabilir ve hayvanda değişim olduğu durumlarda çiftçilere haber verebilirler.
Ancak bu teknolojinin kullanımı için de ön koşullar vardır. Bu koşullar gerçekleşmediği durumlarda teknoloji kullanımına ilişkin ciddi verim düşüşleri yaşanabilir. Diğer bir ifade ile, aşağıda listelenmiş olumsuz durumların varlığında, bu teknoloji ineklerde kızgınlık oluştuğu halde yakalayamayabilir, ya da hatalı kızgınlık mesajı veriyor olabilir.
Teknolojiyi Zorlayan Durumlar
Teknolojiyi zorlayan durumları dört başlık altında inceleyebiliriz:
Hayvanların Bağlı Olması
Pedometre kızgınlığı yakalamak için bir ineğin hareketlerini sürekli ölçmektedir. Hareket artışı olduğu durumlarda detaylı analiz yaparak “kızgınlık ihtimaline göre” kullanıcıyı uyarmaktadır. Ancak ineklerin bağlı olduğu durumlarda, günlük hareketleri kısıtlandığı gibi, kızgınlık anındaki hareket artışı da serbest ineklere göre çok daha düşük olmaktadır. Bu durumda pedometrelerin ineklerde kızgınlık yakalama verimlerinin kabaca %30 azaldığı söylenebilir.
Senkronizasyon Uygulaması
Hayvanlara yapılan hormonal uygulamalar, hareketliliklerini değiştirmektedir. Bu durumda aslında hayvan kızgınlığa gelmediği halde, hareketliliği aşırı artabilmektedir. Senkronizasyon uygulaması yapılan hayvanlarda pedometre kullanımı konusunda uzmanlardan destek alınması gerekmektedir.
Sıkışık Ahırlar
İneklerde kızgınlık zamanı hareketlilik göstermeleri için yeteri kadar kullanım alanları olması gerekmektedir. Bazı işletmelerde, yataklık yapıldıktan sonra ineklere yeterli hareket alanı kalmamaktadır. Bu gibi durumlarda, yerin darlığına göre artan oranlarda pedometre performans kaybı yaşanacaktır.
Beton Kaygan Zemin
İneklerde kızgınlık zamanı en önemli gösterge hareketlerden birisi de üste atlama pozisyonudur. Kızgınlığa gelen inek, diğerlerinin üstüne atlamasına izin verir ve belli bir süre bu pozisyonda bekler. Altlığın yeterince iyi kurulmadığı, pürüzsüz beton zeminlerde inekler, birbirleri üzerlerine atladıkları zaman ayakları kayabilmektedir. Ayağı kayan hayvanlar atlama davranışına bir daha kalkışmazlar. Bu durum da yeterince hareketlilik farklılığı oluşmayacağı için pedometrelerin başarımlarını olumsuz etkileyecektir.
Kullanıcı Hataları
Cihazların verimli çalışmasına yönelik bilinçli kullanımı da önemli olduğu açıktır. Kullanıcılar işletmelerinde aşağıda listelenmiş durumları kendi elleri ile oluştururken, pedometrenin performansını olumsuz etkilediklerini pek farketmezler.
Proöstrus Devresi
Bazı hayvanlarda proöstrus devresi (kızgınlıktan bir gün önce yaşanan hareket artışı) oldukça uzun ve hareketli geçebilir. Bu gibi durumlarda, örneğin 6-7 saatlik hareket artışına sebep olan proöstrus örneklerinde, cihazlar kızgınlık uyarı verebilir. Proöstrus devresinde uyarı verilmesinin en klasik sonucu aynı hayvana hemen ertesi gün yeniden kızgınlık uyarısı verilmesidir. Bu durum yaşanmış olabileceği gözetilerek verilen her uyarıda çiftçinin hayvanı ön muayeneden geçirmesi gerekmektedir.
Hatalı Besleme
Süt hayvanlarında protein ağırlıklı besleme yapılması durumunda hayvanların hareketleri büyük oranda ağırlaşır. Bu durumda kızgınlık belirtileri de sönükleşir. İneklerde Kızgınlık belirtileri düştüğü oranda kullanılan pedometrenin performansında azalma yaşanacaktır.
Sürekli Grup Değişimi
Hayvanlar işletmelerde birden çok bölmede gruplar halinde barındırılırlar. Gruplar arası sık sık hayvan değişimi yapılması birçok sebeple önerilen bir uygulama değildir. Grup değişimlerinde hayvanlar anlık olarak tepki göstermekte ve sürünün hareket ortalaması beklenenin dışında değişmektedir. Bu durumlarda da pedometrelerde o gruptaki hayvanlarda geçici bir süre performans düşüşü yaşanacaktır.
Geç Muayene
Pedometre bir hayvan için kızgınlık uyarısı verdiği durumlarda, hareketlilik bir süredir devam ediyor demektir. Bu süre 4-7 saat aralığındadır. Dolayısıyla uyarı geldiği anlarda artık hareketlilik sönükleşmeye başlayabilir. Uyarı alındığı durumlarda, en kısa sürede ön gözlem yapılması gerekmektedir. Eğer bu süre uzarsa, aslında hayvan kızgınlığa gelmiş olduğu halde, hareketlilik iyice sönmüş olacak ve çiftçi gözle muayenede olumsuz karar verecektir.
Gözle Teşhis Edip Hayvanı Bağlama
İşletmelerde işçiler, kendileri kızgınlık yakaladıkları durumlarda, hayvanları bir başka alana çekip bağlayabilmektedir. Bu durumda pedometre henüz izleme durumunda olduğu halde, ineğin hareketleri ani bir şekilde düşeceği için kızgınlık uyarısı vermeyecektir. Pedometre kullanan işletmelerde, işçiler kızgınlık tespit ettikleri durumlarda hangi hayvanda ve saat kaçta kızgınlık tespit edildiğini not almalı, hayvana müdahale edilmeden veteriner hekime haber verilmelidir.
Boğa Kullanımı
Sürü içerisinde gezen erkek hayvan dişilerin hareketliliğini etkiler.Pedometre kullanılan sürü de Boğa ayrı yer de beslenilmeli.Pedometreden kızgınlık uyarısı verildikten sonra boğa ile aynı ortama getirilebilir.
Kızgınlık Tespit Sistemi
Hayvanlarda kızgınlık yakalamak için 7/24 takip etmek sizin için imkansız gibi olabilir. Actimoo-Kızgınlık Tespit Sistemi ile hayvanlarınızı gece ve gündüz takip edebilirsiniz.
Kızgınlık dönemine giren bir hayvanınızın bilgisi anında SMS ya da e-posta bildirimi ile size gelmektedir. Gizli kızgınlık konusunda bile yüksek başarı gösteren cihaz, BenimSürüm Sığır Takip Programı ile entegre çalışmaktadır. Bu sayede hayvanlarınızın tüm durumlarını en iyi şekilde takip edebilirsiniz.Actimoo ile tohumlama zamanı kaçmaz.
